Hans Laurentius noemt bereidheid een van de belangrijkste voorwaarden op het pad van de zoekers naar waarheid. Bijvoorbeeld om te zien hoe grappig en hol de verhaaltjes van het ego zijn
HL: Zijn er bepaalde voorwaarden waaraan de spirituele zoeker moet voldoen? Voor allen die interesse hebben in werkelijke spiritualiteit gelden dezelfde basisvoorwaarden. Een heel cruciale daarvan is bereidwilligheid. Meer specifiek de bereidwilligheid in elke situatie te zien wat waar is. Dat wil zeggen dieper gaan dan wat je leuk of niet leuk vindt. Het hele bestaan laat ons in wezen zien dat er twee mogelijkheden zijn: verkramping of openheid. Als we echt bereid zijn in te zien hoe verkramping functioneert, hoe die het leven bemoeilijkt of eigenlijk verpest, zullen we zien dat de kramp ons verlaat. Hoe meer we openheid kunnen toelaten, des te helderder zullen we waarnemen wanneer en hoe verkramping opkomt (en weer verdwijnt), en zal zij haar greep verliezen. Zo verlaten we de waan-wereld en komen we in de Realiteit. Enkele van de voorwaarden zijn dus ontvankelijkheid, helderheid en dus vooral de bereidwilligheid om tot inzicht en overgave te komen; de bereidwilligheid om in-te-zien.
Maar hoe kom je tot die voorwaarden?
HL: Daar kom je niet toe, die komen tot jou. Wanneer je wat hier-nu wordt gezegd tot je door laat dringen zul je je bewust worden van de patronen die helderheid en ontvankelijkheid verstoren. Het doorzien ervan zelf werkt bevrijdend. Aangezien je niets aan willen hebt, gebruik ik het woord bereidwilligheid. De vraag is dus bijvoorbeeld of je werkelijk bereid bent te luisteren. Je kunt zien of er verzet is of openheid. Dat weet je, dat voel je. Bewustzijn is er altijd, dus kun je moeiteloos herkennen hoe het ermee staat op elk moment. Door je simpelweg bewust te zijn van bijvoorbeeld verzet, zonder ervan af te willen of het te vervormen, krijg je inzicht in de effecten van verzet. Wanneer je dat grondig hebt gezien, wordt de verzetstrategie steeds minder interessant en openheid steeds aantrekkelijker. Dus een hulpmiddel kan zijn je in een concrete situatie af te vragen of er vanuit verzet of vanuit openheid wordt gereageerd. Dat is echt makkelijker dan je denkt. Daarom zeg ik weleens: als je liegt, weet je dat. Zo ook met verzet (= niet bereid zijn), manipulatie, oneerlijkheid en zo voort. Je weet dat al. Het weten is er altijd, het wordt allemaal ge-weten. Omdat je hier niet omheen kunt, toont zich moeiteloos wat waar en onwaar is. Daarom wordt het pad wel genoemd het scheiden van waarheid en onwaarheid. Daarom is onderscheidingsvermogen ook een belangrijke kwaliteit.
Maar wat als ik die kwaliteiten niet heb?
HL: Iedereen heeft die kwaliteiten, schat jezelf niet zo laag in. Een van de basistactieken om onvrij te blijven is zelf-afwijzing, maar die is volstrekt overbodig. Alles wat nodig is, is reeds aanwezig. Laat me je een vraag stellen: ben je je ervan bewust dat je, als de mind je iets voorschotelt, ergens weer een drama van maakt of niet?
Jazeker.
HL: Precies. Je kunt niet niet-bewust zijn. Dus is er onderscheidingsvermogen. Zie in waar er bereidwilligheid is en waar niet. Dan zul je ook zien wat de gevolgen zijn. Daardoor zul je vanzelf loskomen van verzet, waan en onwaarheid. Wie echt inziet wat het resultaat is van niet-bereid-zijn, wordt vanzelf bereidwillig. Wie inziet wat het gevolg is van gebrek aan overgave, komt tot overgave. Maak je dus vooral geen zorgen. Je zult ontdekken dat de mind regelmatig geen zin heeft om de waan op te geven, dat hij argumenten aanvoert om tegen beter weten in te handelen en de illusie voort te zetten. Je zult ook bemerken wat daar de gevolgen van zijn; vroeg of laat krijg je genoeg van dat gedoe omdat je werkelijk begrijpt dat de oorzaak van lijden de weigering is te leven naar wat je werkelijk bent. Daarom is het bijvoorbeeld erg interessant om gade te slaan wat er gebeurt als er bijvoorbeeld een conflict of een discussie is. Je bent bereid bij de feiten te blijven, of je vat het persoonlijk op en de boel verkrampt, met als gevolg dat agressie, oneerlijkheid, manipulatie en dergelijke het overnemen om maar gelijk te krijgen of je te verdedigen. Wanneer er openheid is, zullen dergelijke reacties uitblijven, er zal sprake zijn van heldere ontspanning en je zult de dingen die je worden voorgelegd of verweten kunnen zien voor wat ze zijn. Als we werkelijk bereid zijn om tot waarheid te komen, zullen we kijken wat er in de kritiek van de ander zit, wat er voor waarheid in schuilt, in plaats van ons instinctief te verdedigen of zelf in de aanval te gaan. Maak er alleen geen plicht van, maar observeer hoe het bij jou functioneert, volg hoe het zich beweegt. Dat is erg leerzaam en verhelderend.
Geldt die bereidwilligheid voor iedereen?
HL: Ja, waarom niet?
Maar ik bedoel: als je gerealiseerd hebt wat je bent, moet je dan nog bereidwillig zijn?
HL: Haha, Ja. In de eerste plaats is het geen moeten, maar als het goed is een volstrekt natuurlijke zaak. Ten tweede is het zo dat je, wanneer je gerealiseerd hebt wat je bent, nog niet klaar bent. Sterker nog: dan begint het pas goed! Het kan jaren duren, misschien wel een heel leven voordat de zaak helemaal is doorgewerkt. Daarom maak ik onderscheid tussen realisatie en volledige realisatie. Er zijn tamelijk veel gerealiseerden, maar heel weinig zijn volledig gerealiseerd (ik ken er niet een). Ramana was er zo een. Dat blijkt tamelijk zeldzaam. Dus is het voor de gerealiseerden, en de leraren en zo, van even groot belang om bereid te zijn in elke situatie in te zien wat waar is en wat simpelweg een privŽ-opvatting of voorkeur is.
Ik zou zelfs willen zeggen: het is vooral voor leraren van groot belang. Zij hebben een voorbeeldfunctie, kun je zeggen. Zij moeten laten zien, demonstreren hoe waarheid ‘werkt’. Als zij al niet bereid zijn, wat moet er dan van terecht komen? Daarom is het zo jammer dat er lieden zijn die iets hebben ontdekt, ‘leraar worden’ en vervolgens op hun lauweren lijken te rusten, zich nestelen in het ‘ik ben niet de persoon’ en hun egoresten heerlijk hun gang laten gaan, met alle gevolgen vandien.
In mijn ervaring gaat het leren gewoon door. Ik zeg dat dat vanzelf gaat, mits waarheid het ‘oogmerk’ is. Voor mij gaat dat vanzelf, wat niet wil zeggen dat het al klaar is. Het ontvouwt zich nog steeds, maar over de bereidwilligheid hoef ik niet meer in te zitten. Vandaar dat ik hier zo de nadruk op leg, omdat ik bij velen zie dat er wel wat interesse is, maar niet genoeg bereidwilligheid. De ontdekkingen zijn soms wat vervelend of pijnlijk, zodat mensen sommige dingen liever toegedekt willen laten. En dat kan niet, alles moet aan het licht komen, want half werk is geen werk, vind ik. Vandaar dat ook als er ‘gevonden’ is, begeleiding meestal zinvol blijkt.
Je kunt het tussen haakjes ook niet ontkennen als iets niet ‘klopt’. Om het te ontkennen moet je het immers al gezien hebben. Vervolgens ga je dan net doen of het er niet is. Dat is toch waanzin (waan-zin is zin hebben om in waan te leven). Dat gaat hoe dan ook een keer fout. Het is echter net andersom, heb ik geleerd: juist het bewust worden, leren waar nog verzet zit, of andere kromme zaken geeft steeds meer ontspanning en vreugde. Ik vind het erg amusant als de mind weer eens in een of andere ik-trip wil stappen, en zo vreselijk z’n best zit te doen een verhaaltje op te dissen of een situatie wil dramatiseren. Dat is tamelijk koddig. Het houdt inmiddels nooit lang stand, het valt uiteen in het licht van liefde-waarheid, het blijkt steeds weer volstrekt leeg. Al die praatjes uit de bovenkamer met hun emotionele begeleiding gaan helemaal nergens over. Dat is heel grappig. Het is bijna jammer, zou je zeggen, dat het nog zo zelden voorkomt. Maar kort en goed: laat gewoon toe wat je wordt aangereikt, dan zul je zien dat het de zaak zal veranderen. Ga niet proberen open of stil te zijn; zie in dat iedere vorm van proberen verzet is, dan zal het je verlaten. Want wat je ook ‘doet’, eerst ben jij er, dan pas het doen. Voordat je iets ‘doet’ ben je bewust, tijdens het doen ben je bewust, na het doen ben je bewust. Dat zijn de feiten.
Om bewust te zijn, hoef je dus niets te doen. Je bewust zijn van bewustzijn is dus makkelijk. Dus ontspan je. We spreken elkaar snel weer, misschien gaan we er dan nog wat dieper op in. Door hiernaar te luisteren word je je bewust van de genoemde kwaliteiten en komen ze als het ware tot leven. Houd nu het thema van bereidwilligheid losjes in gedachten, maar besef dat jij er al bent voor enig thema (of wat dan ook) verschijnt. Zo word je moeiteloos bewust hoe de vork werkelijk aan de steel zit. Smakelijk eten!