Zoeken
Sluit dit zoekvak.

De Paradox

Verschenen in InZicht nr. 20 – 2004.

omslag20

Voor de meeste zoekers is en blijft de meest fundamentele vraag: “Wat moet of kan ik doen?” Elke ‘beginner’ komt hiermee naar voren. De zogenaamde gevorderden stellen wellicht de vraag niet meer op expliciete wijze, maar in tal van andere opmerkingen of vragen klinkt ze wel degelijk door.

Laten we de vraag eerst eens praktisch benaderen. Wat moet een zoeker doen? Zoeken, natuurlijk. Zich inzetten, ervoor zorgen dat het verlangen naar vrijheid en waarheid hoog oplaait, zodat het zichzelf verbranden kan. Mede daarom was de Horizon ontstaan, zodat mensen aan individuele gesprekken, weekenden, retraites enz. kunnen deelnemen, zodat de liefde voor waarheid (en de uitstraling daarvan) diep kan doordringen. (En daarom zijn er nu individuele sessies en satsangs, noot HL augustus 2013).

Dus als je wat wil ‘doen’: ga naar satsang, doe sessies, vind een leraar (en als je er een ‘hebt’, wees in z’n buurt), richt alles op waarheid, laat liefde voor waarheid zich ontwikkelen totdat het prioriteit nummer een is geworden.

Waarom doen veel mensen er erg lang over? Omdat het slechts een van hun vele wensen is. Eerst moet dus de energie gericht raken, moet er een focus ontstaan. Dat kan door inzicht en door zich in het hart te laten raken. De meeste mensen moeten eerst ‘in de stroom’ komen. Ben je daar eenmaal in, dan zorg je er alleen maar voor erin te blijven, no matter what!

Een grote betrokkenheid wordt gevraagd, want juist daar schort het vaak aan. Kijk, er zijn mensen die het maar een paar keer hoeven te horen en het is raak! Ga – tot het tegendeel bewezen wordt – er niet van uit dat dat bij jou ook zo is. Je moet als het ware totaal bereid zijn voor dit moment, zonder enige verwachting. En tegelijkertijd ook bereid zijn de rest van je leven hiermee bezig te zijn. Altijd klaar voor ‘Realisatie’ op precies deze seconde, zonder enige haast, zonder enige eis. Een beetje paradoxaal wellicht, maar het is niet anders. Totaal bereid radicaal te veranderen, zonder verandering te wensen.

Liefde voor waarheid dus. Laten we wel zijn: waarheid is niet echt populair. De meeste zoekers willen eigenlijk geen waarheid. Ze willen een ander leven. Ze willen van hun problemen af. En dat is best begrijpelijk. Maar verlichting is geen strategie om het leven te lijf te gaan. Het is het te boven komen van strategisch leven. Het is juist de ik-neurose, het niet authentiek kunnen of durven zijn, die je gevangen lijkt te houden. Het ‘ik’ dat geluk eist, verpest het voor zichzelf. Zodra je totaal bent, ben je hier-nu en is het uitgangspunt open, helder, ruim. Zodra je het willen, het eisen als vertrekpunt hebt, wordt de energie stroperig en stroef, keert ze zich tegen je. Daarom maakt het niet zoveel uit of jij Realisatie ‘wil’. Je moet bereid zijn, gericht, maar dat is iets heel anders dan iets ‘willen’. Dat willen is, zoals gezegd, veelal persoonlijk gemotiveerd. Om ergens vanaf te komen, van verdriet of frustratie of eenzaamheid. Dat is veelal de start. Maar dan gaat het dus niet om waarheid zelf, maar nog steeds om het ‘ik’. De focus moet liggen op waarheid, niet op het ‘ik’ en wat dit allemaal wenselijk acht. Al die voorwaarden slorpen je energie alleen maar op en houden je aan het lijntje. Je motieven doorzien, is dus wellicht raadzaam.

Een van de basishandreikingen van zowel Nisargadatta als Ramana was: verblijf in ‘Ik Ben’, in het besef van tegenwoordigheid. Zeer vaak wordt daarnaar verwezen. Maar zeer weinigen maken er echt gebruik van, helaas. Voordat jij ook maar iets wilt, vreest, wenst, denkt of voelt, is dat Bewuste Zijn er al. Verblijf daar! Een duidelijke handreiking, dunkt me, maar wie ‘wil’ dat echt?

Oké, laten we een beetje to the point komen en een andere ingang nemen. Het is niet een kwestie van wat je moet doen, het is een kwestie van zien. Wanneer het glashelder is geworden dat jij voorafgaat aan die iemand die je denkt te zijn, is ook duidelijk dat Zelfrealisatie niets te maken heeft met wat datgene wat je niet bent ‘doet’. Denken en voelen is niet wat je bent, maar wat je kent. Die hele iemand die iets wil doen, is een samenstel van gedachten, neigingen en gevoelens. Jij gaat daaraan vooraf. Dat moet gezien worden, diepgaand gezien, gerealiseerd worden. Daar gaat het om. Wie is het die verlichting wil? Het is een voorstelling, een waarneming, niet iets werkelijks. Hoe zou het kunnen helpen dat iets onwerkelijks iets doet? Wie leest dit? Is dat wat leest wat je bent? Of wat je kent? Onderzoek dat eens. Is degene die mediteert wat je bent of wat je kent? Dit is een van de basisvragen: “Is wat je beschrijft dat wat je bent of wat je kent?” Die zoeker is een verhaaltje, niet wat je werkelijk bent. Jij gaat vooraf aan dat zoek-verhaal. Nu al.

Het is dus geen kwestie van doen, maar van inzien. Het gaat erom dat je inziet dat je voorafgaat aan lichaam en geest. Dat is niet iets dat de doener-denker kan doen. En zolang dit niet volstrekt helder is geworden en helemaal tot in je tenen is doorgezakt: wees gericht, doe alles waarvan je het idee hebt dat het je opent voor liefde-waarheid. Maar onthoud dat je al die inspanningen ziet, en wees je bewust van bewustzijn. Want zo kom je in minder dan geen tijd thuis (waar je nooit bent weggeweest).

 

Ja, ik doe mee!